Bambara: Ni Hɔrɔnyalen

 Hɔrɔnya ye Ni ka Oksizɛni ye

             Ni hɔrɔnyalen fɛ

                Aw ye aw ka hɔrɔnya sɛgɛsɛgɛli kɛ

             Moshe Dayan ka kuma fɔlen min tɔgɔ ye ko “Hɔrɔnya ye ni ka oksizɛni ye,” o bɛ hɔrɔnya cogoya nafama jira an ka ɲɛnamaya kɔnɔ.  Nin kumasen in bɛ hakilina jira ko hɔrɔnya nafa ka bon hadamaden hakili baloli n’a sabatili la. I n’a fɔ oksizɛni ka kan an farikolo lafiya kama cogo min na, hɔrɔnya fana ka kan an dusukunnataw ni an hakili ta fan fɛ kɛnɛyako la. Ni hɔrɔnya tɛ, mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ b’a miiri ko u sirilen bɛ, u bɛ u sɔgɔsɔgɔ, wa u bɛ degun, o bɛ na ni u ka kɛnɛya bɛɛ lajɛlen dɔgɔyali ye. Hɔrɔnya bɛ mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ dɛmɛ u k’u hakilinaw fɔ, ka tugu u ka laɲiniw n’u ka laɲiniw kɔ, ani ka sugandili kɛ minnu b’a to u bɛ se ka kuntilenna ni dafa. O ye nafa jɔnjɔn ye min b’a to mɔgɔw bɛ se ka ɲɛtaa dafalen sɔrɔ, u kelen-kelen bɛɛ ani u bɛɛ lajɛlen.

              Nin kalo in ye kalo ye an b’an ka jamana wolodon seli kɛ ani an b’an ka jamana ka hɔrɔnya seli kɛ. O fana ye waati ye min b’an wele ka kɛ hakilitigiw ye i hakili, i farikolo ani i ni hɔrɔnya la. Nin kalo in ye kalo barikama ye an kelen-kelen bɛɛ bolo alako ta fan fɛ. Aw ye nin waati in ta san kɔnɔ walasa ka “hɔrɔnya sɛgɛsɛgɛli” kɛ aw yɛrɛ ka ɲɛnamaya kama. Ni an nɔrɔlen bɛ fɛnw na i n’a fɔ wariko, nafolomafɛnw, an jɔyɔrɔ i n’a fɔ denkɛ, denmuso, ba, fa, cɛ, muso, an ka baara walima an ka ego, an bɛ balo jɔnya la. Ni an nɔrɔlen bɛ an ka “fɛnw” la ka taa a fɛ, an ka kan ka fanga caman ta alako, dusukunnataw ani sɔrɔko ta fan fɛ walasa ka o nɔrɔli ninnu minɛ.

             Alako ɲɛmɔgɔba bɛɛ nana k’an hɔrɔnya ka bɔ an ka jɔnya la: fanga, wari, jɔyɔrɔ, siran, dimi, keleya, kalasi, faantanya, dɔnbaliya walima dɔlɔmin walasa ka dɔw tɔgɔ fɔ.

             Ɲininkali dɔw ka kan ka kɛ i yɛrɛ la 

             • I b’a miiri ko i hɔrɔnyalen don cogo di ka kɛ i yɛrɛ lakika ye nin diɲɛ in kɔnɔ, n’i teriw ye, baarakɛyɔrɔ la ani i ka denbaya kɔnɔ?

             • Yala i y’i ka hɔrɔnya feere lakana kama jɛɲɔgɔnya dɔ la walima baara dɔ la walima baara dɔ la wa?

             • Yala i bɛ dusu don mɔgɔw kɔnɔ i ka ɲɛnamaya kɔnɔ u ka hɔrɔnya i ɲɛ kɔrɔ n’u ka kumaw n’u ka kɛwalew ye wa?

             Ladilikanw ka ɲɛsin hɔrɔnya sɛgɛsɛgɛli nɔgɔman ma

             1. Hɔrɔnya sɛgɛsɛgɛli.  Aw ye papiye dɔ sɔrɔ ani ka lisi kɛ: teriw, baara, denbaya.  Sɛgɛsɛgɛli 1-5 kan, aw bɛ a jateminɛ cogo min na aw bɛ hɔrɔnya tiɲɛ na ani ko aw ye tiɲɛ ye nin sigida kelen-kelen bɛɛ la.

             2. Hakilijagabɔ min bɛ kɛ ni hakili ye.  Aw bɛ hakilijagabɔ dege ani aw bɛ nimɔrɔ kelen-kelen bɛɛ lajɛ aw ka lisi kan.  Ni i ye nimɔrɔ 3 bila, n’i teriw ye.  Mun bɛna kɛ walasa i ka kɛ 5 ye n’i teriw ye?  N’a sɔrɔ ka tiɲɛ dogolen dɔ fɔ i ka ɲɛnamaya kɔnɔ walima ka waati caman kɛ ni i teri dɔ ye walasa k’u dɔn kosɛbɛ.

             3. Sɛgɛsɛgɛli.  Taga i dusukun na ani i ni i ka denbaya cɛsira minnu ka bon kosɛbɛ, i k’olu sɛgɛsɛgɛ.  Yala i hɔrɔnyalen don ka kɛ i yɛrɛ lakika ye i ka denbaya kɔnɔ ani i furuɲɔgɔn walima i furuɲɔgɔn fɛ walima i bɛ i yɛrɛ kɛ i n’a fɔ i ye wa?

             nin kalo in na , aw ka aw ka ɲɛnamaya sɛgɛsɛgɛ hakilijagabɔ la , n' aw bɛ tɛmɛ hɔrɔnya sɛgɛsɛgɛli fɛ . Yala i hɔrɔnyalen don tiɲɛ na wa?

             “Ne si ye san 62. O tuma na fɛ, mun? Ne lamɔna ka kɛ hɔrɔn ye ani ka kɛ ne ye fɛn o fɛn ye.”